De gevolgen van de coronacrisis hebben gezorgd voor de sterkste terugval ooit in de Nederlandse hotelresultaten. De landelijke bezettingsgraad kelderde van een recordhoogte in 2019 op (78,2 procent) tot een historisch dieptepunt in 2020 (34,4 procent). De gemiddelde kamerprijs daalde met meer dan 27 procent, van €120 om 2019 tot €87 in 2020. Door de daling van zowel de bezettingsgraden als de gemiddelde kamerprijzen daalde de omzet per kamer in de Nederlandse hotels met 68 procent tot slechts €30 per kamer, meldt Horwath HTL in haar HOSTA 2021 rapport.

Hotels Amsterdam & Schiphol staan leeg

De hotels in de regio Amsterdam & Schiphol zijn het hardst geraakt door de coronacrisis. De hotels in de hoofdstad zijn sterk afhankelijk van de internationale reismarkt. Toen deze volledig wegviel, kon dit niet of nauwelijks worden opgevangen. De bezettingsgraad daalde van 85,3 procent in 2019 tot 26,3 procent in 2020, een daling van bijna 60 procent. De gemiddelde kamerprijs in Amsterdam & Schiphol daalde met 33 procent, van €151 tot €101.  De omzet per kamer daalde in Amsterdam hierdoor met bijna 80 procent, van € 129 tot €27.

Dat hotels in Amsterdam en Schiphol zo laag is, komt vooral doordat deze markten zwaarder dan de rest van Nederland leunen op zakelijke gasten, congressen en buitenlandse toeristen. In 2019 was de verdeling in Nederland 55 procent binnenlandse en 45 procent buitenlandse hotelgasten. Nu ligt die verdeling landelijk op 80 procent binnenlands en 20 procent buitenlands.

Voorzichtig optimisme voor komende maanden

De sterkste dalingen in de resultaten waren zichtbaar in de maanden van de strengste lockdowns en coronamaatregelen. Vanaf medio maart 2020, kort nadat de pandemie erkend werd door WHO, werden cafés en restaurant gesloten, en kozen ook veel hotels ervoor de deuren gesloten te houden. De bezettingsgraad viel hierdoor in april en mei 2020 vrijwel volledig weg.

Na een herstel in de zomermaanden, resulteerden strengere maatregelen in najaar en winter van 2020 opnieuw voor sterk lagere bezettingsgraden en kamerprijzen. Naarmate de vaccinatiegraad in 2021 toenam, en de maatregelen minder streng toepast werden, was ook weer een stijging in de hotelresultaten zichtbaar. Verwacht wordt dat bezettingsgraden en gemiddelde kamerprijzen in september en oktober zullen blijven verbeteren. Zolang een nieuwe golf uitblijft, verwachten de hotels het jaar relatief goed te kunnen afsluiten.

Voor 2022 en verder wordt verwacht dat het herstel verder doorzet. De meeste hoteliers verwachten dat de coronacrisis in 2022 achter ons gelaten kan worden, waardoor de bezettingsgraden en kamerprijzen in 2023-2024 terug op het niveau van 2019 kunnen komen.

Toch zijn er ook kenners die optimistischer zijn. Alex Barentsen van First Sponsor Group (eigenaar van Bilderberg en enkele locaties in Amsterdam en Utrecht) zegt dat ondernemers in een herstellende markt vaak voorzichtig zijn met hun verwachtingen.

Ook Daniel Kos, cfo van PPHE Group, denkt dat het herstel van het toerisme en de bezetting sneller zal gaan. ‘Ik ben wel benieuwd wat er met de prijsontwikkeling gebeurt.’ Daarbij verwijst hij naar Londen, waar veel hotels slechts de helft van hun kamers beschikbaar maken. Aan de ene kant omdat er – ook daar – geen personeel is, aan de andere kant creëert dat schaarste waardoor de kamerprijzen en RevPar hoog kunnen blijven.

Randstad voorzichtig

In Amsterdam & Schiphol, waar de effecten van de coronacrisis het sterkst waren, zijn de hoteliers iets voorzichtiger dan in de rest van het land. Buiten de Randstad verwachten de meeste hotels een snel herstel; in veel gevallen werden in de zomer van 2021 zelfs al betere resultaten gerapporteerd dan in 2019. In Amsterdam & Schiphol houden de hotels echter rekening met een langzamer herstel.

Vooral het zakelijk internationale verkeer zal naar verwachting maar heel langzaam terugkeren. Een deel van de hoofdstedelijke hotels verwacht dan ook dat het topjaar 2019 de komende jaren niet meer geëvenaard zal worden. Voor de Nederlandse markt als geheel wordt verwacht dat de resultaten in 2024 grotendeels terug op het niveau van voor de crisis zullen zijn.

Hotelvastgoed behoudt zijn waarde

Ondanks de sterke terugval in hotelresultaten, is geen significante daling in de vastgoedwaarde van hotels zichtbaar. Dit heeft een aantal oorzaken.

Enerzijds geldt dat er zeer weinig hotels worden aangeboden. Hoteleigenaren kiezen ervoor de hotels zo lang mogelijk in portefeuille te houden, in ieder geval tot de huidige coronacrisis ten einde is.Het aantal transacties op de internationale hotelvastgoedmarkt is dan ook sterk afgenomen. In 2019 werden binnen Europa nog bijna 1000 hoteltransacties geregistreerd. In 2020 is dit afgenomen tot iets meer dan 400.

Anderzijds geldt dat hotelvastgoed nog altijd als aantrekkelijk wordt gezien voor investeerders. Veel potentiële kopers wachten echter op prijsdalingen die tot dusver uitblijven. Dit is mede mogelijk doordat financiers zich relatief coulant hebben getoond en voldoende geduld beoefenen om te voorkomen dat vastgoedeigenaren in de problemen komen. Ook de verschillende steunmaatregelen die beschikbaar zijn gesteld voor hotelexploitanten dragen hieraan bij, zoals in Nederland de NOW-, TVL- en TOGS-regelingen.

Doordat enerzijds dankzij steunmaatregelen de hotelexploitaties overeind blijven, en anderzijds het perspectief op herstel verder toeneemt, blijft ook de taxatiewaarde van de meeste hotels op niveau.

De coronacrisis is een a-typische crisis: het is geen vraag-crisis of prijs-crisis, maar een maatregelcrisis. Zodra die maatregelen worden opgeheven, kan de markt snel herstellen. Dit weegt mee in de taxatie van vastgoed, de onderliggende waarde daarvan is nauwelijks veranderd. Uiteindelijk laat het meeste hotelvastgoed een afwaardering zien die niet groter is dan 10 tot 15 procent.

Hotellerie van onschatbare waarde

Horwath HTL presenteert jaarlijks het HOSTA rapport. Dit jaar was dat als gevolg van de beperkingen een online evenement, waarbij Ewout Hoogendoorn van Horwath HTL in gesprek ging met experts uit het veld. Thema van de bijeenkomst was ‘De onschatbare waarde van hotels’.

Die waarde heeft op verschillende aspecten betrekking. Zo zei Hoogendoorn dat de horeca als geheel vóór corona goed was voor 2,1 procent van de Nederlandse economie. ‘En als we alles meenemen wat om horeca heen hangt, bijvoorbeeld ook vastgoed en toeleveranciers, dan kan dat percentage nog wel keer vier of vijf en is de horeca in totaal misschien wel verantwoordelijk voor 10 procent van de economie.’

Op het gebied van werkgelegenheid schat Hoogendoorn van Horwath HTL dat in de Nederlandse horeca zo'n 100.000 banen verloren zijn gegaan tijdens corona. ‘Daarmee staan we weer op het niveau van 2010.’

HOSTA 2021

Het HOSTA 2021 rapport is een publicatie van adviesbureau Horwath HTL. Het rapport geeft de resultaten weer van de hotellerie in Nederland, België en Luxemburg. Aan het onderzoek werken jaarlijks circa 400 drie-, vier- en vijfsterrenhotels in de Benelux mee.