‘Toerisme is een vies woord geworden in Amsterdam', zegt Ginjaar naar aanleiding van het voornemen tot verhoging van de toeristenbelasting van de gemeente Amsterdam. 'Maar de gemeente raakt met deze verhoging de verkeerde. En met de €3 plus 7 procent van de overnachtingsprijs heeft Amsterdam nu al de hoogste toeristenbelasting van Europa en bijna de hoogste ter wereld.’
Recent presenteerde de stad de voorjaarsnota, waarin het voornemen staat om die belasting verder te verhogen tot €4 plus 8 procent van de kamerprijs. En een consultancybureau zocht in opdracht van inwoners van de stad uit dat toeristenbelasting eigenlijk pas zin heeft bij 30 procent. Pas dan wordt het effect bereikt wat de gemeente en bewoners van de stad voor ogen hebben: terugdringen van het aantal toeristen om overlast tegen te gaan. Daartoe werd in 2021 de Verordening op Toerisme in balans opgesteld.
De overlast tegengaan door de toeristenbelasting te verhogen, is een onzinnig idee, vindt Ginjaar. ‘Overnachten is niet gelijk aan toerisme. De overlast komt niet uitsluitend van mensen die in de stad overnachten.’ Met deze maatregel raakt de gemeente volgens hem vooral de hoogwaardige hotelgast, die overnacht in de duurdere hotelkamers. En dat zijn in de regel niet de overlast gevende toeristen. ‘Het maakt me echt boos. Je raakt de verkeerde. Toerisme is geen melkkoe, maar zo behandelt de gemeente het wel.’
Hoogste toeristenbelasting van Europa
Want de toeristenbelasting in Amsterdam is nu, zonder de voorgenomen verhoging, al de hoogste van heel Europa en hoort bij de hoogste toeristenbelastingen van de wereld.
En het verhogen van de toeristenbelasting gaat er niet toe leiden dat het aantal bezoekers aan de stad omlaaggaat. Sterker: het zorgt er juist voor dat toeristen hun overnachtingen in omliggende gemeentes gaan boeken, waardoor zij als dagtoerist alsnog de stad zullen bezoeken en de stad dus minder zullen opleveren.
Gemeente 'misbruikt' toeristenbelasting
In een raadsbrief die Ginjaar naar de gemeenteraad van Amsterdam heeft gestuurd, wijst hij erop dat het college van de stad toeristenbelasting op een manier inzet die tegen de wet ingaat. In de Gemeentewet is vastgelegd dat toeristenbelasting uitsluitend is bedoeld als tegemoetkoming in de kosten die een gemeente maakt voor voorzieningen die (mede) in het belang van toerisme zijn. Zoals infrastructuur, stadsreiniging en groenvoorzieningen.
Het inzetten van toeristenbelasting om de toestroom van toeristen te reguleren, zoals Amsterdam voorstelt in de Voorjaarsnota en de Verordening op Toerisme in balans, gaat volgens Ginjaar in tegen die wet.
140 hotels steunen manifest
Zoals we gewend zijn van Ginjaar, zet hij zijn boosheid om in actie. Allereerst met een manifest waarin hij ‘het (fors) verhogen van de toeristenbelasting irrationeel, immoreel, ondoordacht en daarmee volstrekt onacceptabel’ noemt.
Bij het opstellen van het manifest zetten direct zo'n 20 hotels en organisaties hun naam eronder, in de dagen daarna liep dat op naar zo'n 60 ondertekenaars. En het totaal aantal partijen die het manifest steunt en onderschrijft ligt volgens Ginjaar op zo'n 140. Bij de ondertekenaars staan onder meer clubs als Luxury Hotels of Amsterdam en First Class Hotels Amsterdam, die samen ruim 70 hotels vertegenwoordigen.
Naar de rechter
In dat manifest staat onder meer dat Ginjaar en de medeondertekenaars, in een poging de gang naar de rechter te voorkomen, hopen dat de gemeenteraad de inhoud van het manifest meeneemt in haar besluitvorming.
‘Maar mijn verwachtingen zijn laag’, verzucht de Postillion-directeur. En dus bereidt hij al de volgende stap voor. Dat is allereerst het sturen van een Raadsbrief. ‘Dat doe ik vanuit Postillion, het staat los van de overige partijen in het manifest. De brief wordt geschreven door onze juristen en de gemeenteraad móet erop antwoorden. Doen ze dat niet, dan is een kort geding de volgende stap.’
'We kunnen alleen maar winnen'
Mocht het zover komen, dan heeft hij vertrouwen in de uitkomst van dat kort geding. ‘We zien daar zeker grond voor. We hebben goede argumenten, die ik nog even niet wil noemen om de gemeente niet de kans te geven zich daarop voor te bereiden.’
Volgens Ginjaar kan hij alleen maar winst halen uit zo'n kort geding. ‘Als we niet winnen, moet de rechter wel een kader geven aan de gemeente over hoe ze omgaan met toeristenbelasting. Ook dat is winst voor ons, want het schept duidelijkheid.’
Ook een eventueel kort geding voert Ginjaar vanuit Postillion, los van de ondertekenaars van het manifest. ‘Daar zitten enkele grote ketens bij, en het dagen van een gemeente kan daar ingewikkeld liggen als buitenlandse hoofdkantoren er ook iets van moeten vinden.’
Accor-topman ziet giftige cocktail in Amsterdam
Een van die buitenlandse ketens is Accor. Directeur van Accor Nederland Erwin van der Graaf heeft het manifest nog niet ondertekend. ‘Niet dat we het er niet mee eens zijn, maar we voeren graag de discussie nog breder', zegt Van der Graaf. ‘Ik zie in de gemeente Amsterdam een giftige cocktail ontstaan van maatregelen die toeristen de stad uit jagen, met mogelijk grote gevolgen voor de stad.’
Het verhogen van de toeristenbelasting is slechts één van de ingrediënten van die cocktail, meent Van der Graaf. ‘Het lastige is dat het allemaal proefballonnetjes zijn, waarvan er nog niet één definitief is.’
Einde aan cruises in de stad
Hij noemt naast de toeristenbelasting ook het sluiten van de Passengers Terminal Amsterdam, wat de gemeente als optie noemt. ‘Dat betekent het einde van Amsterdam als cruisebestemming. En dat zijn juist hoogwaardige toeristen die naar het Rijksmuseum gaan en in restaurants gaan eten. Deze maatregel heeft meer met duurzaamheid te maken dan met het tegengaan van overlast.’
Ginjaar sluit zich daarbij aan: ‘Cruisetoeristen vormen slechts 3 procent van het totale aantal toeristen in de stad. En het is een groep die we hier juist wel willen hebben. Dit voornemen laat zien dat de gemeente geen idee heeft welk probleem ze nu precies wil oplossen.’
Naïef en onwetend
Ook het mogelijk verplaatsen van prostitutie van de Wallen naar een terrein bij de RAI, de knip in de Weesperstraat en het beperken van het aantal vliegbewegingen op Schiphol vormen voor Van der Graaf ingrediënten van de ‘giftige cocktail’.
‘Organisatoren van grote congressen gaan de stad links laten liggen als dit allemaal doorgaat. Zij sluiten vaak contracten voor meerdere jaren, maar zijn daarin terughoudend als het beleid van de gemeente onbetrouwbaar is. Als enkele grote congressen Amsterdam verlaten, heeft dat grote gevolgen. Voor hotels, voor restaurants, voor musea. En daarmee voor de stad en haar imago.’
De gemeente is naïef en onwetend als ze hieraan voorbijgaan, vindt hij. ‘Niemand kan de gecombineerde gevolgen overzien. Maar van een gemeente verwacht ik een meer holistische benadering waarin alles wordt meegewogen. Hospitality is de grootste werkgever van de stad, in al die hotels werken duizenden mensen, ook aan de onderkant van de arbeidsmarkt. De gemeente heeft voor die mensen een zorgplicht.’
Wetenschappelijk onderzoek gewenst
Van der Graaf vindt de voorgestelde verhoging van de toeristenbelasting nog niet eens het grootste struikelblok. ‘Die €1 en 1 procentpunt verhoging zijn nog best behapbaar – 30 procent uiteraard zeker niet. Maar het gaat om het totaalplaatje. Ik vind dat een universiteit – en niet een door de gemeente betaald consultancybureau – de opdracht moet krijgen wetenschappelijk onderzoek te doen naar de effecten van de combinatie van maatregelen. Ook op de lange termijn. En ik hoop dat er dan ook alternatieven worden onderzocht, want die worden door de gemeente nu niet gegeven.’
Alternatieven
In het manifest schetst Ginjaar wel enkele mogelijke alternatieven. Allereerst pleit hij voor het afschaffen van de toeristenbelasting voor zakelijke reizigers en congresbezoekers – zij zijn immers geen ‘toeristen’. In een aantal Duitse steden gebeurt dit al.
Ook noemt hij een City Congestion Tax zoals in Londen wordt gehanteerd als optie voor mensen die de stad met de auto bezoeken. Van der Graaf suggereert nog een toegangsheffing voor de binnenstad, zoals in Venetië wordt overwogen. ‘Maar in het geval van Amsterdam is dat heel lastig', haast hij zich te zeggen. ‘We kunnen moeilijk toegangspoortjes op de Overtoom zetten.’
Wel moet het Van der Graaf van het hart dat hij vindt dat de gemeente Amsterdam behoorlijk wat boter op het hoofd heeft in het ontstaan van de overlast door toerisme. ‘In 2013 heeft de gemeente tegen het advies van veel hoteliers in, de capaciteit in de stad nog verhoogd. Ook toen is door een consultancybureau het effect onderzocht. Airbnb was net in de stad neergestreken, en werd in de berekeningen meegenomen als één hotel met 270 kamers. How little did we know...’
Dagtoerisme niet meegenomen
In Amsterdam zijn zo'n 50.000 hotelkamers. Daarvan is, gemiddeld over het hele jaar, elke nacht 80 procent bezet met gemiddeld 1,5 persoon. Dat komt neer op gemiddeld 60.000 overnachtende gasten per dag. Op een inwonersaantal van ongeveer 1,1 miljoen als je de omgeving Schiphol meerekent, komt dat neer op 5,5 procent. ‘Dat is een bescheiden aantal, daar kan de overlast moeilijk door ontstaan', meent Van der Graaf.
Zo'n 55 procent van de bezoekers in de stad is dagbezoeker, die niet in de stad overnacht en zo geen belasting afdraagt. ‘Dat dagtoerisme wordt niet meegenomen in alle plannen. Dat is een gemakzuchtige keuze van de gemeente, omdat daar geen data van beschikbaar is. Maar als daar goed onderzoek naar wordt gedaan, is het plaatje een stuk completer. Nu is het beleid heel eenzijdig.’
'Verhoging om overlast tegen te gaan is drogreden'
En met eenzelfde boodschap sluit ook Ginjaar zijn manifest af: ‘Als bekend heeft de hospitalitysector hard moeten vechten om tijdens en na de pandemie het hoofd boven water te houden. In Amsterdam en daarbuiten. Zeker in dat licht is het niet te begrijpen dat Amsterdamse beleidsmakers het aan zichzelf kunnen uitleggen dat zij hun stad voor (zakelijke) toeristen volstrekt onbetaalbaar en onaantrekkelijk maken. Los van de schade die dit honderden en mogelijk duizenden ondernemingen toebrengt, getuigt het op geen enkele manier van liefde voor de stad.’
‘Het argument dat het verhogen van toeristenbelasting overlast van specifieke groepen toeristen zou verminderen is nog nergens onderbouwd. Dat maakt het een drogreden. Wij doen een moreel appèl aan de Amsterdamse gemeenteraad om haar verstand te gebruiken en haar Amsterdamse hart te volgen. Heet toeristen welkom in plaats van ze weg te jagen! Uiteraard staan wij klaar om mét u te kijken naar oplossingen en alternatieven.’
