De regels zijn als volgt. Per 1 juli mogen wegwerpbekers en -bakjes die plastic bevatten niet meer gratis worden verstrekt. Klanten moeten een toeslag op wegwerpbekers betalen, die apart terugkomt op de kassabon. Daarnaast moeten de afhaalgelegenheden een herbruikbaar alternatief aanbieden en/of bring your own faciliteren.

Toeslag op wegwerpbekers

De toeslag op wegwerpbekers en -maaltijdverpakkingen moet ervoor zorgen dat er een verschuiving ontstaat naar herbruikbaar. Het advies: 25 cent voor bekers, 50 cent voor maaltijdverpakkingen en 5 cent voor portieverpakkingen. Dit is echter een advies, geen vaste minimale prijs. Dat is een risico, meent Carmen Cosijn, adviseur duurzaam ondernemen bij Stichting Stimular. 

Vergelijkbaar met richtlijn voor prijs plastic tasjes 

De aanpak met de toeslag op wegwerpbekers en maaltijdverpakkingen voor onderweg is vergelijkbaar met de aanpak van de plastic tasjes in 2016. Ook toen kwam het Rijk met een richtlijn en geen vaste meerprijs. Het advies was 25 cent voor een simpel tasje. In 2018 gingen deze hemd- en lustasjes voor respectievelijk 9 en 15 cent over de toonbank: flink lager dan geadviseerd. Desondanks logen de resultaten er niet om: 80 procent minder verkoop en 60 procent minder draagtassen in het zwerfafval.

‘Wilt u er een bekertje bij?’ 

Er is alleen één groot verschil. Voor het plastic tasje krijg je bij de kassa de vraag ‘of je er een tasje bij wilt’ van zeg 15 eurocent. De vraag ‘Wilt u er een beker bij’ is vrij onlogisch bij een koffiebestelling. Het zou dus niet alleen verplicht moeten zijn om een herbruikbaar alternatief aan te bieden, maar ook om ernaar te vragen bij de uitgifte: ‘Wilt u een wegwerpbekertje of liever herbruikbaar?’ 

Nu al geven veel horecazaken die meeneemkoffie serveren, een korting van enkele dubbeltjes als mensen de koffie in een zelf meegebrachte beker willen. Dat is feitelijk al een soort verkapte toeslag op wegwerpbekers.

Stiekem voor 1 cent op de kassabon 

‘We lopen met de huidige aanpak daarom het risico dat de wegwerpbekertjes stilzwijgend voor 1 cent extra op de kassabon terechtkomen', zegt Cosijn. Volgens onderzoek heeft een meerprijs lager dan 14 cent voor een bekertje echter geen effect. Om de verschuiving naar herbruikbaar daadwerkelijk te realiseren, is het dus van belang de verpakkingen niet te ver onder de adviesprijs te verkopen én klanten hier actief op te wijzen.

Het doel: 40 procent minder plastic bakjes en bekers 

In 2024 worden de eerste resultaten van de toeslag op wegwerpbekers geëvalueerd. Dit zal onder andere uitwijzen of de keuze voor een adviesprijs net als bij de tasjes het gewenste resultaat heeft geleverd. In 2026 moet het gebruik van plastic wegwerpbekers en -bakjes met 40 procent zijn verminderd ten opzichte van 2022.