Het totaal aantal hotelovernachtingen, van zowel toeristen als zakelijke gasten, is tijdens de coronacrisis flink gedaald. Het aantal zakelijke overnachtingen daalde van 21 miljoen in 2019 naar 7,9 miljoen in 2020, een daling van 62 procent.
Hoewel het aantal overnachtingen door zakelijke gasten in 2021 ten opzichte van 2020 een kleine plus van 6 procent liet zien, kwam de zakelijke markt vorig jaar nog lang niet op het niveau van 2019 (-60 procent). Dit schrijft ABN Amro in haar sectoranalyse Stand van de Leisure van juni 2022.
Ook nu dit jaar de grootste zorgen rond het coronavirus zijn verdwenen, herstellen de zakelijke hotelovernachtingen beduidend minder snel dan de toeristische. In bovenstaande grafiek is duidelijk te zien dat in april 2022 de zakelijke hotelovernachtingen op 73 procent van april 2019 zitten, terwijl de toeristische hotelovernachtingen met 112 procent flink boven het niveau van voor het uitbreken van de pandemie zijn uitgestegen. In april van 2019 waren er 4,8 miljoen hotelovernachtingen in Nederland, waarvan 1,94 miljoen met een zakelijk motief. In april van dit jaar zijn maar 1,41 miljoen zakelijke overnachtingen gemaakt.
Even boven 2019
De hotelovernachtingen van toeristen lagen in oktober vorig jaar ook al even boven het niveau van 2019 terwijl de zakelijke overnachtingen op dat moment bleven steken op 61 procent. Ook vorig jaar herstelden de zakelijke overnachtingen dus langzamer dan de toeristische overnachtingen.
Voor de nabije toekomst ziet het er voor de hotelbranche als geheel positief uit. Eind mei liggen de wereldwijde hotelboekingen op 97 procent van het niveau van 2019 volgens de World Hotel Index.
Dat wil zeggen dat de boekingen bijna terug zijn op het niveau van 2019. Op het dieptepunt in april van 2020 lag het aantal hotelboekingen op 8,8 procent van het niveau van 2019. Met 93 procent ligt het aantal boekingen in Nederland eind mei iets onder het wereldwijde gemiddelde. De hotels lijken dus wat betreft boekingen wel weer snel naar het niveau van voor de coronapandemie terug te keren.
Toename in online zoeken
Het herstel blijkt ook uit een toename in het online zoeken naar hotelovernachtingen, al blijven zakelijke overnachtingen hier eveneens achter bij de toeristische, zo blijkt uit de monitor bezoekersgedrag van Amsterdam & Partners.
De index voor het aantal keren dat naar zakelijke overnachtingen wordt gezocht staat eind mei rond de 175 terwijl die voor toeristische overnachtingen al op 500 staat, waarbij het aantal keren zoeken op 4 januari van dit jaar voor beide groepen gelijk is gesteld aan 100.
Kredietcrisis
De laatste keer dat zakelijke reizen werden geraakt, was tijdens de krediet- en eurocrisis (vanaf eind 2008). Op het dieptepunt van de crisis in 2009 was het aantal zakelijke overnachtingen met 16 procent gedaald. Het niveau van 2007 werd pas in 2015 weer gehaald. Het duurde destijds dus zeven tot acht jaar voordat de zakelijke markt voor hotelovernachtingen terug was op het niveau van voor de kredietcrisis.
In de VS duurde dit volgens consultancybureau McKinsey ongeveer vijf jaar. Het verschil tussen beide landen zal grotendeels hebben gezeten in het feit dat de kredietcrisis in de eurozone overging in de eurocrisis, waarbij de staatsschuld in enkele Zuid-Europese landen flink opliep en onhoudbaar dreigde te worden.
De kredietcrisis had geen grote invloed op het aantal toeristische hotelovernachtingen. Zo lag de zomerpiek in het aantal toeristische hotelovernachtingen in 2009 alweer op het niveau van 2007. De toeristische hotelmarkt herstelde dus ook in het verleden sneller dan de zakelijke markt.
Grote steden
Hotels in de vier grootste steden voorzien in ruim 60 procent van alle zakelijke hotelovernachtingen in Nederland. In 2019 waren dat zo’n 13 miljoen zakelijke overnachtingen. Daarmee zijn deze overnachtingen een grote inkomsten bron voor deze steden.
Sinds 2012 schommelde het aandeel zakelijke overnachtingen in Rotterdam en Den Haag rond de 50 procent van alle hotelovernachtingen. Utrecht was met ongeveer 60 procent nog iets meer afhankelijk van de zakelijke gast, terwijl Amsterdam met 35 procent juist wat minder afhankelijk was.
Amsterdam
Hoewel voor Amsterdam het aandeel van de zakelijke reiziger in het aantal hotelovernachtingen lager is dan in veel andere steden, levert het daar in absolute zin wel een groot verlies aan inkomsten op.
Van alle zakelijke overnachtingen in Nederland neemt Amsterdam namelijk het grootste aandeel voor haar rekening; voor de coronapandemie lag dit aandeel tussen de 25-30 procent. In april 2019 werden er 550 duizend zakelijke overnachtingen gemaakt in de hoofdstad en in april van dit jaar was dat nog maar 300 duizend, het hoogste niveau sinds maart 2020.
De hoofdstad loopt dus nog flink wat inkomsten mis door het langzame herstel van het aantal zakelijke overnachtingen. Wat het totaal aan boekingen betreft loopt de hoofdstad ook nog achter op het gemiddelde met een kleine 86 procent ten opzicht van 2019.
De misgelopen inkomsten komen overigens niet alleen voor de rekening van de hotelbranche. Bij een zakelijk bezoek worden ook vaak restaurants, cafés en musea bezocht en wordt er gebruik gemaakt van taxi’s. Het langzame herstel van de zakelijke markt schaadt dus ook andere branches.
Herstel zakelijke markt onzeker
Het is niet zeker of de zakelijke markt ooit weer helemaal zal herstellen. Tijdens de pandemie is duidelijk geworden dat het doen van zaken op afstand via videobellen een goed alternatief is voor de meeste zakelijke reizen. Daarnaast zijn veel evenementen tegenwoordig ook hybride, waardoor een belangrijke reden voor het maken van een zakenreis is weggenomen.
Bedrijven zetten zich daarnaast steeds meer in om hun CO₂-uitstoot te verkleinen. Een van de manieren is het beperken van het aantal zakelijke reizen. Zo heeft een groep van 70 grote Nederlandse bedrijven, de coalitie Anders Reizen, zich heeft gecommitteerd tot het verlagen van de uitstoot van broeikasgassen door reizen met 50 procent te verminderen.
Een van de werkwijzen die bedrijven hierbij hanteren is een carbonbudget per medewerker dat aan een maximum is gebonden. Hierdoor worden medewerkers gedwongen dit carbonbudget efficiënt in te zetten en afspraken buiten de deur te bundelen.
Stijgende kosten
Ook spelen de stijgende kosten van het reizen een rol. De hard gestegen brandstofprijzen hebben vliegtickets en zakelijke reizen per auto flink duurder gemaakt. Veel bedrijven zullen dus deze stijgende kostenpost willen inperken door het aantal reizen te verminderen. Consumenten zullen ook hun zakelijke reizen willen combineren met een privé-uitstap of reis om zo kosten te besparen.
De CEO van American Airlines gaf aan dat uit hun onderzoek blijkt dat inmiddels het aandeel reizigers dat een privé en zakelijke reis combineert, gestegen is van 20 tot 25 procent naar 50 tot 55 procent. Door het combineren van zakelijk en privé reizen en het bundelen van afspraken, verwacht ABN Amro wel dat het verblijf van de zakelijke reiziger langer zal worden. Binnenstedelijke hotels en hotels in de regio zullen hier met name van profiteren. Hotels bij vliegvelden zullen juist minder bezoekers trekken.
