Friet wordt naar alle waarschijnlijkheid duurder als gevolg van een tegenvallende oogst. Ook verwacht de keten aardappels van mindere kwaliteit en problemen met de lengte van friet. Dat blijkt uit een rondgang langs frietfabrikanten en cafetariaformules. Maar minder kwaliteit hoeft niet te betekenen dat de friet minder lekker is.

Minder aardappels beschikbaar

Door de uitzonderlijke droogte in de afgelopen maanden is de oogstverwachting slecht,  zegt Kim Kraakman, woordvoerder van Farm Frites. Er zullen volgens haar aanzienlijk minder aardappels beschikbaar zijn. ‘Bovendien is de kwaliteit van de aardappels minder: ze zijn zwaarder beschadigd en kleiner. Dit heeft tot gevolg dat het frietaanbod kleiner zal zijn en de friet korter. Deze factoren, in het licht van een nog steeds sterk groeiende wereldwijde vraag, maakt dat de aardappelen, de verwerkingskosten en daarmee ook de friet duurder worden. Het sales team van Farm Frites informeert momenteel persoonlijk haar partners over deze situatie.’

Op het moment dat telers niet voldoende contractaardappels kunnen leveren, moeten fabrikanten aardappels op de vrije markt bijkopen om aan de vraag te voldoen. Deze zijn dit jaar aanzienlijk duurder.

Begrip voor duurdere friet

Farm Frites ontwikkelt diverse communicatiemiddelen voor afnemers zoals cafetariahouders waarmee ze gasten uitleg kunnen geven. De fabrikant is daarover onder meer in gesprek met Snackpoint, die de aangesloten leden inmiddels een brief heeft gestuurd. Ondernemers mogen de brief in de zaak ophangen, zodat gasten het ook kunnen lezen. ‘De consument weet uit de media dat er een watertekort is geweest, en dat dat de aardappels geen goed heeft gedaan’, zegt formuledirecteur Roger Gielen. ‘Ze zullen er begrip voor hebben als de friet iets duurder is.’

De prijs van friet zal dus omhoog moeten, zegt Gielen. ‘Met kleinere friet is het volumegewicht groter, omdat je meer friet nodig hebt om het bakje te vullen.’

Fabrikanten op hun hoede

Ook FHC-directeur Ralph Markwat (Family, Foodmaster) anticipeert op de komende oogst en is daarover in gesprek met Aviko. ‘Ze weten nog niet precies hoe de oogst eruitziet, maar ze zijn op hun hoede. Wij zitten wekelijks met Aviko om tafel omdat we ons zorgen maken over prijs en kwaliteit. Dat er wat gaat gebeuren, mag duidelijk zijn.’

Dat de prijs in de cafetaria zal stijgen, staat voor Markwat buiten kijf. ‘Dat is geen vraag, dat moet gewoon, zelfs als de fabrikant de prijs niet verhoogt. Het volume gaat omhoog want de friet is kleiner.’

Ongegronde angst

Sommige ondernemers vinden het echter lastig om de prijs te verhogen, weet ook de Markwat. ‘Maar die angst is vaak ongegrond. Misschien dat er een paar mensen klagen aan de balie. Maar ze staan er, dus ze accepteren het. Bovendien gaat het goed met de economie en ook cafetaria’s ervaren groei. Dus je hoeft niet zo bang te zijn als een of twee mensen weglopen. Je kunt beter een goede marge hebben dan dat je vastloopt.’

Daarnaast gaat het lage btw-tarief per 1 januari omhoog, van 6 naar 9 procent. Markwat: ‘Kijk eens hoeveel dat is op jaarbasis. Je móet de prijzen wel verhogen.’

Han Wonink, formulemanager van AnyTyme, kijkt de kat echter nog even uit de boom. ‘Fabrikanten hebben hun brieven al wel gestuurd waarin ze aangeven dat we rekening moeten houden met kleinere friet. Maar dat zijn nog maar de eerste signalen, de rest moet nog uit de grond komen. Dus ik vind het allemaal nogal voorbarig. Bij ons speelt het op dit moment niet echt.’

30 procent minder

Volgens Jindra van Gijssel van frietfabrikant McCain is het wel duidelijk dat het een slecht jaar wordt. ‘De vroege oogst laat zien dat de aantallen fors minder zijn dan het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar, 20 tot 30 procent minder. Dat is echt fors. Dat komt door het warme weer in juli. Alle temperaturen boven de 28 graden hebben een negatief effect op de aardappelen. In juli is het 14 dagen lang warmer geweest dan 28 graden. Daardoor is de aardappel vroeg gaan rijpen, en dan groeit hij niet meer.’

Doorwas en glazige aardappels

Dat daarna de temperatuur is gezakt en de regen terugkeerde, heeft volgens Van Gijssel weinig geholpen. ‘Er is regen gekomen, maar zeer lokaal, kort en hevig. Niet voldoende om alles te laten herstellen. Een afgestorven aardappel gaat door die regen kiemen, en dan krijg je doorwas en glazige aardappels. Dat komt niet ten goede aan de friet. Je kunt daarnaast last krijgen van kneuzingen. En het gaat ook om de vorm: hoe ronder hij is, hoe beter je er friet van kunt snijden. Dat zal minder zijn.’

De hoofdoogst start normaal gesproken eind september. ‘We proberen de aardappels zo lang mogelijk in de grond te laten zitten, maar als de vroege rassen op zijn, moeten we beginnen.’

Een aardappel met doorwas.

Uitdaging voor McCain

Het wordt voor McCain een flinke uitdaging om de producten te leveren die afnemers gewend zijn. Van Gijssel: ‘We doen er alles aan te doen om samen met telers en de agrarische afdeling de kwaliteit zo hoog mogelijk te houden en om zoveel mogelijk rendement uit de opbrengst te halen. Maar het zal lastig worden om bepaalde lengtespecificaties te behouden. Dat heeft zeker voor bedrijven als McDonald’s en Burger King effect, die heel erg met lengte en portionering bezig zijn. We zullen er alles aan doen om aan de specificaties te voldoen, maar we kunnen het niet garanderen.’

McCain focust ook op de kwaliteit van aardappels die in bewaring gaan. ‘Het is belangrijk dat we de telers daarin ondersteunen, om ervoor te zorgen dat er bijvoorbeeld goed doorgelucht wordt, dat de aardappels niet te nat de cel in gaan en dat we ziektes voorkomen. Daar hebben we jarenlang ervaring in en we delen onze kennis met telers.’

Foto: Henk Riswick

Communiceren met gasten

Het advies van Van Gijssel voor cafetariahouders: ‘Communiceer richting gasten wat er aan de hand is. De slechte oogst is al vaak in het nieuws geweest en het is bekend dat alle oogsten onder druk staan door het extreme weer. Het is belangrijk om gasten te informeren dat er in de hele keten alles aan gedaan wordt om ervoor te zorgen dat aardappels en friet beschikbaar zijn en van de hoogst mogelijke kwaliteit zijn. Het is een natuurlijk product, daar moeten we mee werken. Maak gasten ervan bewust dat dat invloed heeft op de prijzen.’

Ook kleinere chips

Naast de frietfabrikanten waarschuwen ook de makers van chips voor de gevolgen van de slechte oogst. Fabrikant PepsiCo laat weten dat afnemers het hele jaar rekening moeten houden met kleinere chips in de zakken van Lay’s.

Voortreffelijke smaak

Het is niet alleen kommer en kwel met de oogst dit jaar. Er komen natuurlijk ook goede aardappels uit de grond. ‘En die zijn werkelijk heel goed’, zegt aardappelhandelaar John van der Kroon. Mensen hoeven daarom niet bang te zijn dat de friet niet meer lekker is. ‘Door de zon is het zetmeelgehalte hoog, dus de friet bakt als een tierelier. De smaak is voortreffelijk.’