A ls het om bestemmingsplannen gaat, is het zaak om zelf heel wakker te zijn. De gemeente heeft wat het bestemmingsplan betreft geen actieve informatieplicht, anders dan de plicht de vaststelling van het bestemmingsplan te publiceren. Het is dan ook aan te raden om de publicaties van het gemeeentehuis van nieuwe bestemmingsplannen goed in de gaten te houden. In theorie kan het gebeuren dat de gebruiksmogelijkheden van uw pand ‘wegbestemd’ worden, met andere woorden dat in het nieuwe bestemmingsplan uw horeca-
bestemming verdwijnt of beperkt wordt.
Wordt een bedrijf overgenomen waar een illegale aanbouw aanzit, en wordt deze illegale aanbouw in stand gehouden, dan kan de gemeente handhavend optreden op grond van bouwen zonder vergunning en mogelijk op grond van het bouwen in strijd met het bestemmingsplan. Het is dan ook van groot belang om vooraf goed te bekijken of hetgeen wat overgenomen wordt, wel is toegestaan op grond van het bestemmingsplan.
Ook een regeling om doorbraken tussen panden te voorkomen, wordt regelmatig in bestemmingsplannen opgenomen. Dit met name om de historische en monumentale bouwstructuur te bewaren, maar ook om te voorkomen dat er te grote horecavestigingen komen.

Wegbestemd
Bij de vaststelling van een bestemmingsplan wordt geen rekening gehouden met ‘eigendomsverhoudingen’. Dat betekent dat de gemeente, indien zij dat ruimtelijk van belang vindt, een pand waar voorheen bijvoorbeeld de bestemming horeca op zat in een nieuw op te stellen bestemmingsplan deze horecabestemming kan ‘wegbestemmen’ ten behoeve van een andere bestemming, bijvoorbeeld kantoor. Dit ‘wegbestemmen’ kan overigens ook per ongeluk gaan, vandaar altijd nieuwe bestemmingsplannen controleren.
Op de vaststelling van een ontwerpbestemmingsplan kunt u een zienswijze indienen waarin u kunt aangeven dat u het niet eens bent met de betreffende bestemmingsplanwijziging, en waarom. Dient u geen zienswijze in dan kunt u later in beginsel ook geen beroep indienen tegen het definitief vastgestelde bestemmingsplan.
Positief: het vaststellen van een nieuw bestemmingsplan is ook een mogelijkheid om bijvoorbeeld extra bouw- of gebruiksmogelijkheden te creëren. Denk bijvoorbeeld aan de uitbreiding van bebouwing of aan de mogelijkheid om ook de eerste verdieping te gaan gebruiken ten behoeve van horeca. Bij dergelijke plannen kan getracht worden om dat met de gemeente bij vaststelling van het nieuwe bestemmingsplan vastgelegd te krijgen, door het indienen van een zienswijze. Het indienen van een zienswijze kost overigens geen leges.

Overgangsrecht
Het overgangsrecht beschermt de pandeigenaar/gebruiker tegen de directe gevolgen van dit nieuwe bestemmingsplan, in die zin dat het met het bestemmingsplan strijdige gebruik mag worden voortgezet, tenzij het voor een bepaalde periode wordt onderbroken. Vaak een jaar of langer. Kunt u aantonen dat op het moment dat het bestemmingsplan in werking trad, het betreffende gebruik nog altijd aanwezig is, en niet in strijd met het vorige bestemmingsplan was, dan mag dat strijdige gebruik worden voortgezet. Wordt het gebruik langer dan een bepaalde periode onderbroken, dan mag de functie horeca op die locatie niet meer plaatsvinden.

Ook de toilet
Ook ondersteunende voorzieningen moeten een horecabestemming hebben. Denk aan de opslagruimte of toiletruimten. Als een toiletruimte op de eerste verdieping van het pand is gevestigd terwijl alleen de benedenverdieping een horecabestemming heeft, is de toiletruimte in strijd met het bestemmingsplan. In dat geval kan de gemeente handhavend optreden en sommeren om op last van verbeuring van een dwangsom de toiletten te verwijderen.
In veel hotels is er een bar of restaurant. In een heel aantal gevallen komt het voor dat deze restaurants of bars ook aan passanten, niet-hotelgasten, serveren. Dit is alleen toegestaan als het bestemmingsplan expliciet de mogelijkheid biedt voor een zelfstandige bar- of restaurantfunctie. Is die zelfstandige functie niet opgenomen in het bestemmingsplan, dan mag de hotelbar alleen schenken aan hotelgasten. Voor gemeenten is dat overigens niet altijd even makkelijk te controleren. Hetzelfde geldt voor zalenverhuur. Veel hotels verhuren zalen voor vergaderingen of privéfeesten. Ook dit is alleen toegestaan als dat in het bestemmingsplan is opgenomen.

Terras en tuin expliciet benoemen
Het gebruik van de openbare ruimte als terras moet in het bestemmingsplan zijn opgenomen. In veel gevallen is het in de praktijk zo dat terrassen op het openbare trottoir zijn toegestaan. Maar pas op: hierover kan onduidelijkheid ontstaan. In veel bestemmingsplannen is het gebruik van de openbare ruimte als terras niet specifiek geregeld. Een aantal jaar geleden oordeelde de rechter dat als het gebruik van een stuk grond als terras niet in het bestemmingsplan is opgenomen, dit gebruik in strijd is met het bestemmingsplan en dus een reden voor handhaving oplevert. Pas recent wordt het gebruik van de openbare ruimte als terras specifiek geregeld. Bijvoorbeeld in de bestemmingsplannen in Rotterdam en Amsterdam.

Horecatuin voor hotel en restaurant
Voor de bestemming tuin bij een hotel of restaurant geldt hetzelfde als voor een terras. De rechter in hoogste instantie heeft geoordeeld dat als het gaat om de bestemming ‘tuin’, gasten zich niet in de tuin mogen begeven als niet expliciet is aangegeven dat deze gronden ook mogen worden gebruikt ten behoeve van bijvoorbeeld ‘hotel’. Ook hier geldt dus dat gebruik als ‘horecatuin’ bedoeld voor hotel- of restaurantgasten, in het bestemmingsplan moet zijn opgenomen.

Gevelreclame
Voor gevelreclame dient in de meeste gevallen een omgevingsvergunning te worden aangevraagd en kan het zo zijn dat het bestemmingsplan daarover regels geeft.  Bij de kleinere reclames zal het daarbij veelal gaan om welstandsnormen, maar bij grotere reclame, zoals reclamezuilen, dient dit in overeenstemming te zijn met het bestemmingsplan.